Boğazlarla ilgili anlaşmaların tarihsel sıralaması nedir?

İstanbul ve Çanakkale Boğazları, tarih boyunca jeopolitik önemleri nedeniyle pek çok uluslararası düzenlemeye konu olmuştur. Osmanlı İmparatorluğu'ndan Türkiye Cumhuriyeti'ne uzanan süreçte imzalanan anlaşmalar, hem bölgesel dengeleri hem de küresel ticaret yollarını şekillendirmiştir. Bu kronolojik sıralama, boğazların hukuki statüsündeki dönüşümü ve egemenlik haklarının evrimini ortaya koymaktadır.

Konu kakkında 1 soru soruldu ve cevaplandı

Boğazlarla İlgili Anlaşmaların Tarihsel Sıralaması

Boğazlar, özellikle İstanbul ve Çanakkale Boğazları, tarih boyunca stratejik ve ticari önemi nedeniyle birçok uluslararası anlaşmaya konu olmuştur. Bu anlaşmalar, Osmanlı İmranparatorluğu'ndan Türkiye Cumhuriyeti'ne kadar uzanan süreçte, boğazların statüsünü, geçiş rejimini ve güvenliğini düzenlemiştir. İşte boğazlarla ilgili önemli anlaşmaların kronolojik sıralaması:

1774 Küçük Kaynarca Antlaşması: Osmanlı İmranparatorluğu ile Rusya arasında imzalanan bu antlaşma, Rus ticaret gemilerine boğazlardan serbest geçiş hakkı tanıdı ve boğazlar üzerindeki uluslararası müdahalenin başlangıcı oldu.
1841 Londra Boğazlar Sözleşmesi: Osmanlı İmranparatorluğu, Rusya, Birleşik Krallık, Fransa, Avusturya ve Prusya arasında imzalandı. Boğazların barış zamanında savaş gemilerine kapalı, ticaret gemilerine açık olmasını öngördü ve Osmanlı'nın boğazlar üzerindeki egemenliğini uluslararası düzeyde tanıdı.
1856 Paris Antlaşması: Kırım Savaşı sonrasında imzalanan bu antlaşma, boğazların tarafsızlığını teyit etti ve 1841 Londra Sözleşmesi hükümlerini pekiştirdi.
1878 Berlin Antlaşması: Osmanlı-Rus Savaşı sonrasında imzalanan antlaşma, boğazlar rejimini yeniden onayladı, ancak Rusya'nın boğazlara yönelik taleplerini sınırlandırdı.
1923 Lozan Antlaşması ve Boğazlar Sözleşmesi: Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluşu sonrasında imzalandı. Boğazlar bölgesi silahtan arındırıldı, uluslararası bir komisyon (Boğazlar Komisyonu) kuruldu ve savaş gemileri ile ticaret gemileri için geçiş kuralları belirlendi. Ancak bu düzenleme, Türkiye'nin güvenlik endişelerini tam olarak karşılamadı.
1936 Montrö Boğazlar Sözleşmesi: Lozan'ın boğazlarla ilgili hükümlerini değiştiren bu sözleşme, Türkiye'nin boğazlar üzerindeki tam egemenliğini tanıdı. Boğazların silahtan arındırılması kaldırıldı, Türkiye'ye boğazları askerileştirme ve savunma hakkı verildi. Savaş ve barış zamanlarında geçiş rejimini detaylandırdı ve günümüzde halen yürürlükte olan temel belge oldu.

Bu anlaşmalar, boğazların küresel siyasetteki önemini vurgular ve Türkiye'nin egemenlik haklarının güçlenmesine işaret eder. Montrö Sözleşmesi, bugün boğazların güvenliğini ve uluslararası deniz trafiğini düzenlemeye devam etmektedir.

Yeni Soru Sor / Yorum Yap