Boğazların durumu hangi antlaşmayla belirlendi?

Boğazların uluslararası hukuktaki konumu, yüzyıllar boyunca devletler arası ilişkileri şekillendiren bir dizi antlaşmayla belirlenmiştir. Küçük Kaynarca’dan Montrö’ye uzanan bu süreç, hem bölgesel dengelerin hem de egemenlik haklarının evrimine ışık tutmaktadır.

Konu kakkında 1 soru soruldu ve cevaplandı

Boğazların Hukuki Statüsünü Düzenleyen Antlaşmaların Tarihsel Gelişimi

Boğazlar (İstanbul ve Çanakkale Boğazları), tarih boyunca uluslararası ticaret ve stratejik öneme sahip su yolları olmuştur. Bu su yollarının hukuki statüsü, farklı dönemlerde imzalanan antlaşmalarla belirlenmiştir. İşte bu antlaşmaların kronolojik sıralaması ve önemli detayları:

Küçük Kaynarca Antlaşması (1774): Osmanlı İmparatorluğu ile Rusya arasında imzalanan bu antlaşma, Boğazlardan geçiş serbestîsi konusunda ilk önemli adımdır. Rus ticaret gemilerine Boğazlardan serbest geçiş hakkı tanınmıştır.
Hünkâr İskelesi Antlaşması (1833): Osmanlı İmparatorluğu ile Rusya arasında imzalanan bu antlaşma, Boğazların yabancı savaş gemilerine kapatılmasını öngörmüş, ancak Rusya'ya bazı ayrıcalıklar tanımıştır. Bu durum diğer Avrupa devletlerinin tepkisine yol açmıştır.
Londra Boğazlar Sözleşmesi (1841): Osmanlı İmparatorluğu, Rusya, Birleşik Krallık, Fransa, Avusturya ve Prusya arasında imzalanan bu sözleşme, Boğazların barış zamanında tüm yabancı savaş gemilerine kapalı olmasını hükme bağlamıştır. Bu, Boğazlar rejiminin uluslararasılaşmasında önemli bir dönüm noktasıdır.
Montrö Boğazlar Sözleşmesi (1936): Günümüzde de geçerli olan bu sözleşme, İsviçre'nin Montrö kentinde imzalanmıştır. Türkiye Cumhuriyeti'nin bağımsız ve egemen bir devlet olarak uluslararası arenada yerini pekiştirmiştir. Sözleşmenin temel hükümleri şunlardır
Barış zamanında, ticaret gemileri Boğazlardan serbestçe geçiş hakkına sahiptir.
Savaş zamanında, Türkiye tarafsız ise ticaret gemileri geçiş yapabilir; Türkiye savaşan taraf ise geçişleri kontrol etme hakkına sahiptir.
Savaş gemilerinin geçişi belirli kısıtlamalara tabidir; Karadeniz'e kıyısı olan ve olmayan devletlerin savaş gemileri için farklı kurallar uygulanır.
Türkiye, kendi güvenliğini tehdit eden bir durumda Boğazları kapatma hakkını elinde tutar.

Sonuç: Boğazların hukuki statüsü, tarihsel süreçte çeşitli antlaşmalarla şekillenmiş olsa da, günümüzde geçerli olan ve Türkiye'nin egemenlik haklarını güvence altına alan temel belgeMontrö Boğazlar Sözleşmesi'dir. Bu sözleşme, hem Türkiye'nin güvenliğini hem de uluslararası deniz trafiğinin düzenli işleyişini sağlamaktadır.

Yeni Soru Sor / Yorum Yap