Boğazlar sorununu nasıl özetleyebiliriz?

Boğazlar Sorunu, Türkiye'nin İstanbul ve Çanakkale Boğazları üzerindeki egemenlik hakları ile uluslararası deniz trafiğinin serbestliği arasındaki dengenin tarihsel ve hukuki boyutlarını ifade eder. Bu sorun, özellikle 19. yüzyıldan itibaren Osmanlı İmparatorluğu'nun zayıflamasıyla birlikte büyük güçlerin boğazlara ilgi duymasıyla ortaya çıkmıştır. Boğazlar, stratejik konumu nedeniyle Karadeniz'e kıyısı olan devletler için hayati önem taşırken, Türkiye'nin güvenliği ve egemenliği açısından da kritik bir rol oynamıştır.

Montrö Boğazlar Sözleşmesi, Boğazlar Sorunu'nun çözümünde dönüm noktası olmuştur. Türkiye'nin girişimleriyle imzalanan bu sözleşme, Lozan'ın kısıtlamalarını kaldırarak Türkiye'ye boğazlar üzerinde tam egemenlik ve kontrol hakkı tanımıştır. Sözleşme, barış ve savaş zamanlarında boğazlardan geçiş kurallarını belirlemiş, Türkiye'nin güvenliğini güvence altına alırken, uluslararası ticaret gemilerine serbest geçiş hakkı sağlamıştır. Ayrıca, Karadeniz'e kıyısı olan ve olmayan devletlerin savaş gemileri için farklı kısıtlamalar getirmiştir.

Günümüzde Montrö Sözleşmesi hala geçerliliğini korumakta ve boğazların statüsünü düzenlemektedir. Sorun, zaman zaman uluslararası gerilimlerde gündeme gelmekte, özellikle büyük güçlerin boğazlardan geçiş talepleri Türkiye'nin egemenlik haklarıyla dengelenmektedir. Boğazlar, enerji nakil hatları ve ticaret yolları açısından küresel önem taşımakta, bu da sorunun sürekli canlı kalmasına neden olmaktadır.

Boğazlar Sorunu, Türkiye'nin egemenlik hakları ile uluslararası çıkarlar arasında bir denge arayışını yansıtmaktadır. Montrö Sözleşmesi, bu dengeyi sağlamada başarılı olmuş ve sorunun barışçıl çözümüne katkıda bulunmuştur. Ancak, değişen küresel dinamikler nedeniyle boğazların gelecekteki statüsü tartışmalara konu olabilmektedir.