Boğazlar sorunu ne zaman çözüme kavuşacak?

Boğazlar sorunu, Türkiye'nin İstanbul ve Çanakkale Boğazları üzerindeki egemenlik hakları ve bu boğazların uluslararası deniz trafiğine açılmasıyla ilgili tarihsel bir konudur. Bu sorun, özellikle 20. yüzyılın başlarında Osmanlı İmparatorluğu'nun son dönemlerinde ve Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluş sürecinde önem kazanmıştır. Boğazların statüsü, Lozan Antlaşması (1923) ile düzenlenmiş, ancak bu düzenleme Türkiye'nin güvenlik endişelerini tam olarak karşılamadığı için Montrö Boğazlar Sözleşmesi (1936) ile revize edilmiştir. Montrö Sözleşmesi, Boğazların Türkiye'nin egemenliği altında olduğunu kabul ederken, barış zamanında ve savaş durumunda geçiş rejimini detaylandırmıştır.

Boğazlar sorunu, temelde Montrö Boğazlar Sözleşmesi ile çözüme kavuşturulmuştur. Bu sözleşme, Türkiye'nin Boğazlar üzerindeki hakimiyetini pekiştirmiş ve uluslararası deniz trafiğini düzenleyen bir çerçeve sunmuştur. Ancak, "çözüm" kavramı, güncel siyasi ve stratejik gelişmelere bağlı olarak değişebilir. Örneğin:

• Montrö Sözleşmesi, Türkiye'nin güvenlik çıkarlarını korurken, Karadeniz'e kıyısı olan devletlerle diğer devletler arasında bir denge kurar.
• Günümüzde, bölgesel gerilimler (örneğin, Karadeniz'deki askeri faaliyetler) veya küresel ticaretin artan talepleri, sözleşmenin yeniden tartışılmasına neden olabilir.

Bu bağlamda, Boğazlar sorununun "tamamen çözüldüğü" söylenebilir, ancak sözleşmenin uygulanması veya revizyon ihtiyacı, gelecekteki diplomatik süreçlere bağlıdır. Türkiye, Montrö Sözleşmesi'ni savunarak, Boğazların statükosunu koruma eğilimindedir. Olası bir değişiklik, uluslararası anlaşmalar ve müzakereler yoluyla gerçekleşebilir, ancak bu, kısa vadede beklenmemektedir. Sonuç olarak, sorun 1936'da çözülmüş olsa da, dinamik bir süreç olarak değerlendirilmelidir.

Boğazlar sorunu, Montrö Boğazlar Sözleşmesi ile hukuki bir çözüme kavuşmuştur ve şu an için yeni bir "çözüm" arayışı bulunmamaktadır. Gelecekteki gelişmeler, uluslararası ilişkilerdeki değişimlere bağlı olarak şekillenecektir. Türkiye, sözleşmeyi etkin bir şekilde uygulayarak bölgesel istikrara katkıda bulunmaktadır.