Boğazlar sorunu hangi anlaşma ile çözülmeye çalışılmıştır?

Boğazlar sorunu, tarih boyunca İstanbul ve Çanakkale boğazlarının hukuki statüsü, geçiş rejimi ve kontrolü konusunda uluslararası anlaşmazlıkları ifade eder. Bu sorun, Osmanlı İmiyetlüğü'nün zayıflaması ve büyük güçlerin bölgedeki çıkarları nedeniyle ortaya çıkmıştır. Sorunun çözümü için birden fazla anlaşma imzalanmıştır, ancak en önemli ve kalıcı çözüm 1936'da imzalanan Montrö Boğazlar Sözleşmesi ile sağlanmıştır. İşte bu süreçteki temel anlaşmalar:

• 1841 Londra Boğazlar Sözleşmesi: Boğazların barış zamanında yabancı savaş gemilerine kapalı olmasını öngören ilk uluslararası anlaşmadır, ancak Osmanlı'nın egemenlik haklarını sınırlandırmıştır.
• 1923 Lozan Antlaşması: Boğazların silahsızlandırılması ve geçiş serbestliğini düzenlemiştir, ancak Türkiye'nin güvenlik endişelerini tam olarak karşılamamıştır.
• 1936 Montrö Boğazlar Sözleşmesi: Boğazlar üzerinde Türkiye'nin tam kontrolünü sağlayan ve günümüzde de geçerli olan temel anlaşmadır; ticaret ve savaş gemilerinin geçiş kurallarını belirlemiştir.

Montrö Sözleşmesi, Boğazlar sorununu kalıcı olarak çözmeye çalışan en etkili anlaşmadır. Türkiye'ye boğazlar üzerinde egemenlik haklarını iade etmiş ve uluslararası dengeleri gözeten bir geçiş rejimi oluşturmuştur. Bu sözleşme, barış ve savaş zamanlarında uygulanacak kuralları netleştirerek bölgesel istikrara katkıda bulunmuştur. Günümüzde hala yürürlükte olan bu anlaşma, Türkiye'nin boğazlardaki kontrolünü simgelemektedir.