Boğazlar meselesi neyi ifade ediyor, kısaca açıklar mısınız?

Boğazlar Meselesi, tarihsel olarak İstanbul ve Çanakkale Boğazları'nın hukuki statüsü, kontrolü ve uluslararası deniz trafiğine açıklığı ile ilgili tartışmaları ifade eder. Bu mesele, Osmanlı İmranparatorluğu döneminden başlayarak Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluşuna kadar uluslararası diplomasinin önemli bir konusu olmuştur. Boğazlar, stratejik konumu nedeniyle hem askeri hem de ticari açıdan büyük önem taşır, bu da çeşitli devletlerin bu su yolları üzerinde hakimiyet kurma çabalarını beraberinde getirmiştir.

Boğazlar Meselesi'nin çözümüne yönelik önemli adımlar şunlardır:

• 1841 Londra Boğazlar Sözleşmesi: Osmanlı'nın barış zamanında boğazları yabancı savaş gemilerine kapalı tutmasını öngören ilk uluslararası anlaşmadır.
• 1923 Lozan Antlaşması: Türkiye'nin bağımsızlığını tanıyan bu antlaşma, boğazların silahsızlandırılmasını ve uluslararası bir komisyon tarafından yönetilmesini öngörmüştür.
• 1936 Montrö Boğazlar Sözleşmesi: Türkiye'nin boğazlar üzerindeki tam kontrolünü sağlayan ve günümüzde de geçerli olan bu sözleşme, Türkiye'ye boğazlardan geçişi düzenleme yetkisi vermiştir.

Montrö Boğazlar Sözleşmesi, Boğazlar Meselesi'ni büyük ölçüde çözmüş ve Türkiye'nin egemenlik haklarını güçlendirmiştir. Bu sözleşme, barış ve savaş zamanlarında boğazlardan geçiş kurallarını belirler, Türkiye'nin güvenliğini gözetir ve Karadeniz'e kıyısı olan devletlerin çıkarlarını dengeleyici hükümler içerir. Özellikle, savaş gemilerinin geçişine ilişkin kısıtlamalar getirerek bölgesel istikrarı korumayı amaçlar.

Boğazlar Meselesi, Türkiye'nin uluslararası ilişkilerdeki konumunu şekillendiren temel unsurlardan biridir. Montrö Sözleşmesi sayesinde, boğazlar hem Türkiye'nin güvenliği hem de küresel deniz ticareti açısından dengeli bir rejime kavuşmuştur. Bu mesele, tarih boyunca güç dengelerini etkilemiş ve modern Türkiye'nin dış politikasında önemli bir yer tutmuştur.